رئیس جمهور در دیدار جمعی از فعالان حوزه زنان و خانواده از وعده جدید خود برای روزهای پایانی دولت خبر داد و گفت: برای ۱۰۰روز آینده برنامه داریم؛ این برنامه از اواخر این‌هفته شروع می‌شود. روحانی در ایام تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری دولت یازدهم در یک برنامه تلویزیونی گفته بود: راه حل‌های کوتاه‌مدت یک ماهه و صدروزه برای حل مشکلات اقتصادی، اجتماعی و سیاست داخلی و خارجی در دولت تدبیر و امید پیش‌بینی شده که با این برنامه ما می‌توانیم در یک فرصت کوتاه شاهد تحول اقتصادی باشیم. اما با گذشت مهلت تعیین‌شده انتقادها به عملکرد رئیس دولت به دلیل عملی نشدن وعده‌ها شدت یافت. به مرور اظهارات دولتمردان و نزدیکان رئیس‌جمهور هم البته این‌گونه عوض شد که روحانی نگفت مشکلات را حل می‌کند، بلکه قصد دارد برنامه های خود را برای حل مشکلات اعلام کند.
در هشت سال نشد، حال در ۱۰۰روز می‌شود!
حسن روحانی طبق قانون اساسی، ۱۳ مرداد ۱۴۰۰ کلید پاستور را به رئیس‌جمهور جدید و منتخب مردم تحویل خواهد داد. به‌طور طبیعی وظیفه هر دولت این است که تا پایان آخرین روزی که بر مسند قدرت است برای تحقق اهداف و وظایفش بکوشد، با این حال اگر قرار بود دولت برای خدمت به مردم کاری انجام دهد، هشت سال زمان کمی برای این منظور نبود!
اما اعلام این برنامه جدید از سوی روحانی در حالی است که به اذعان بسیاری از اهالی سیاست و تحلیلگران مشکلات اقتصادی و سیاسی در چند سال گذشته به‌شدت افزایش یافته است. در حوزه اقتصادی بر اساس آمار منتشره، دولت روحانی رکورددار افزایش نرخ تورم سالانه در نیم قرن اخیر و بالاترین رقم میانگین تورم (۲۳ درصد) در همین مدت است. نقدینگی و پایه پولی به عنوان دو متغیر که عامل خلق این تورم بوده است هم در این سال‌ها دستخوش تغییرات بی‌سابقه‌ای شده است. احتمالاً همه ما با یک مقایسه سر انگشتی از قیمت کالا و خدمات در سال ۱۴۰۰ نسبت به هشت سال قبل آن احساس خواهیم کرد که انگار چندین دهه در غار اصحاب کهف به خواب عمیق فرو رفته بودیم! در حوزه سیاست خارجی هم به اذعان بسیاری، توافق‌نامه هسته‌ای برجام به عنوان تنها دستاورد دولت نه تنها نتوانسته گرهی از مشکلات کشور بگشاید، بلکه عملاً به غل و زنجیری در دست و پای جمهوری اسلامی تبدیل شده و کشور را معطل غرب کرده است. بر اساس این واقعیات بسیاری معتقدند روحانی زمین سوخته تحویل دولت بعدی خواهد داد و درنتیجه کار برای رئیس‌جمهور منتخب بعدی در سر و سامان دادن به معضلات، کار بسیار سختی خواهد بود. به عنوان نمونه محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام و یکی از نامزدهای احتمالی انتخابات پیش رو در اظهاراتی با انتقاد از وعده‌های بر زمین مانده روحانی گفته است: با وجود همه نقاط ضعف و قوت، همه اذعان دارند دولت زمینی سوخته از خود به یادگار خواهد گذاشت. متأسفانه آقای روحانی دولت را با میلیاردها تومان قرض و خالی کردن خزانه و آسیب‌های جدی به زیرساخت‌های تولید ملی تحویل دولت آینده خواهد داد.
آیا دولت باز هم به برجام چشم دوخته؟
در حالی که تجربه ناموفق برنامه صدروزه ابتدای دولت روحانی هنوز در اذهان مردم باقی مانده، حال چه شده که رئیس‌جمهور بار دیگر از برنامه‌ای مشابه رونمایی می‌کند؟ به تعبیر عامیانه روحانی در هشت سال گذشته «آردهایش را ساییده و الکش را هم آویخته»، پس دلیل ارائه برنامه جدید چیست؟
اگر به گذشته بازگردیم قطعاً یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی که دولت تدبیر و امید را به ارائه برنامه صد روزه در سال۹۲ مجاب کرد نه شرایط داخلی، بلکه تحولات سیاست خارجی بود. روحانی با این شعار که هم سانتریفیوژها و هم چرخ اقتصاد مردم باید بچرخد از همان ابتدا گفت وگو با غرب برای رسیدن به یک تفاهم در موضوع هسته‌ای را مد نظر داشت. وی بر اساس همین تفکر و احتمال بروز گشایش‌های اقتصادی که پس از رابطه با غرب قرار بود حاصل شود، برنامه صد روزه خود را ارائه کرد؛ حقیقتی که به نظر می‌رسد در وعده اخیر روحانی هم اثرگذار بوده است. رئیس جمهور روز ۲۵ فروردین در جلسه هیئت دولت گفت: من نمی‌دانم این چه حرفی است در سر ما فرو کرده‌اند که سبب شده از مذاکره بترسیم. در برجام مذاکره کردیم و آمریکا را سر جایش نشاندیم پس بگذارید مانند ۱۰۰روز اول تحریم‌ها را بشکنیم.
این اشاره تلویحی روحانی در حالی است که مذاکرات برجامی در وین هم اکنون میان نمایندگان کشورمان و ۴+۱ در جریان است. هرچند عباس عراقچی رئیس هیئت مذاکره‌کننده کشورمان روز شنبه مدعی شد تفاهمات جدیدی در حال شکل‌گیری است، ولی برخی معتقد هستند حتی اگر رفع تحریم ها به عنوان نخستین پیش شرط ایران از سوی آمریکا در این مذاکرات مورد قبول واقع شود، راستی آزمایی آن به حداقل سه ماه زمان نیاز دارد و رسیدن به تفاهم چندان ساده نخواهد بود. با این حال به نظر می‌رسد روحانی روی این توافق جدید به دو دلیل حساب ویژه‌ای باز کرده؛ نخست بالا بردن وزن هم حزبی‌هایش در انتخابات پیش رو و دیگر ایجاد گشایش‌های موقت اقتصادی در اواخر دولتش برای تغییر کارنامه گذشته. ارائه برنامه صد روزه آن هم در واپسین روزهای دولت دوازدهم دقیقاً بر اساس همین خوشبینی است؛ موضوعی که به سبب تجربیات گذشته نمی‌توان چندان به آن امید بست. در نهایت باید یادآور شد تصویب ۲۰ دقیقه ای برجام در مجالس گذشته و عدم بررسی دقیق آن مشکلات بسیاری برای کشور به همراه داشت. پس این اشتباه در مذاکرات برجامی کنونی نباید دوباره تکرار شود و برخی با خیال‌پردازی‌های انتخاباتی کشور را دوباره به سوی دام و پرتگاهی هدایت کنند که سرانجام آن هیچ مشخص نیست.
نظر شما